Φορολόγηση υπεραξίας τίτλων και τόκων
Με την ΠΟΛ. 1032/26.1.2015 εγκύκλιο διαταγή της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, δίνονται οδηγίες σχετικά με την φορολογική μεταχείριση του εισοδήματος από μεταβίβαση τίτλων και ολόκληρης επιχείρησης μετά την έναρξη της ισχύος των διατάξεων του νέου Κ.Φ.Ε. (Ν.4172/2013).
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 42 του Ν.4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., σχετικά με τη μεταβίβαση τίτλων, ορίζεται ότι «Κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης των ακόλουθων τίτλων, καθώς και μεταβίβασης ολόκληρης επιχείρησης, υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων…». Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 43 του ιδίου νόμου ορίζεται ότι «Το εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου φορολογείται με συντελεστή δεκαπέντε τοις εκατό (15%)».
Επιπλέον, θα πρέπει να επισημάνουμε την κατάργηση της ΠΟΛ. 1105/11.4.2014 εγκύκλιου διαταγής του Υπ. Οικονομικών με θέμα «Καθορισμός φορολογούμενων που ασχολούνται κατ’ επάγγελμα με τις συναλλαγές τίτλων του άρθρου 42 του N.4172/2013 (ΦΕΚ 167Α), σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 21 του N.4172/2013», σχετικά με τον «επαγγελματία επενδυτή», με την παρ. 2 του άρθρου 88 του Ν.4316/2014 (ΦΕΚ Α’ 270/24-12-2014).
Στο πλαίσιο όλων των ανωτέρω δημιουργήσαμε ένα υποθετικό χαρτοφυλάκιο τίτλων και λοιπών χρηματοοικονομικών προϊόντων ενός φυσικού προσώπου.
Στο παράδειγμα που παραθέτουμε αναλύεται ο τρόπος φορολόγησης ενός προσωπικού χαρτοφυλακίου φυσικού προσώπου και τα ποσά που θα πρέπει να συμπεριλάβει στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος, με βάση τα οποία και θα φορολογηθεί. Σύμφωνα με το παράδειγμα:
· Το χαρτοφυλάκιο αποτελείται από μετοχές εισηγμένες σε Χρηματιστηριακές Αγορές (Αλλοδαπής και Ελλάδος), μετοχές μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών, Δικαιώματα προαίρεσης μη εισηγμένης στο Χ.Α. εταιρείας, Κρατικά αλλοδαπά ομόλογα, Ομολογίες Ελληνικών επιχειρήσεων, επενδύσεις σε Foreign Exchange (FOREX) και προθεσμιακές καταθέσεις σε Ελληνική Τράπεζα.
· Υφίστανται μετοχές της εισηγμένης σε Χρηματιστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών Δημόσιας Εταιρείας J.P.A. S.A. κατά την 31/12, αγοραίας αξίας για το φυσικό πρόσωπο 120.000 ευρώ. Σημειώνεται ότι η χρηματιστηριακή αξία των μετοχών την 31/12 μπορεί να διαφέρει κατά πολύ από την αγοραία αξία τους, είτε εγγράφοντας κέρδη είτε εγγράφοντας ζημία. Από τη στιγμή όμως που δεν έχουν μεταβιβαστεί οι μετοχές τα ονομαστικά κέρδη ή οι ζημίες αναφέρονται ως «μη εγγεγραμμένα» (paper profits or paper looses). Φυσικά η χρηματιστηριακή εταιρεία θα αποτιμήσει το χαρτοφυλάκιο με την χρηματιστηριακή αξία των μετοχών κατά την 31/12, η οποία όμως δεν επηρεάζει το φορολογικό κομμάτι.
· Τα μερίσματα τα οποία διένειμε η J.P.A. S.A. U.S.A. είχαν παρακράτηση φόρου στην αλλοδαπή σε ποσοστό 35%. Θα μπορούσε να μην υπάρξει παρακράτηση φόρου εφόσον υφίσταται Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (Σ.Α.Δ.Φ.) μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών και ο μέτοχος, φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής, ζητούσε την ενεργοποίησή της. Φυσικά στην περίπτωση αυτή θα έπρεπε να προσκομίσει στις Αμερικανικές φορολογικές αρχές πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας από την Ελλάδα, κάτι που στην περίπτωση που σε ένα χαρτοφυλάκιο υπάρχουν την 31/12 τίτλοι εισηγμένοι σε χρηματιστήρια διαφόρων χωρών, είναι πρακτικά ανέφικτο. Υπενθυμίζεται ότι το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας ισχύει για ένα έτος. Κατά συνέπεια, ο Έλληνας φορολογικός κάτοικος θα εκπέσει τον φόρο που παρακρατήθηκε στην αλλοδαπή από το διανεμηθέν μέρισμα και στην υπόλοιπη αξία θα καταβάλει τον αναλογούντα φόρο στην Ελλάδα, σε ποσοστό 10%, με εξάντληση της φορολογικής του υποχρέωσης, επειδή πρόκειται περί φυσικού προσώπου. Να επισημάνουμε ότι τα εισοδήματα που προέρχονται από τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου, υπάγονται και αυτά στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του Ν.3986/2011, αφού αθροιστούν με τα εισοδήματα από λοιπές πηγές που πιθανών να έχει ο φορολογούμενος (μισθούς, ενοίκια, τόκους από καταθέσεις εκτός χαρτοφυλακίου κλπ.).
· Οι μετοχές της R.P.A. LTD Italy είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο του Μιλάνου. Το φυσικό πρόσωπο του οποίου αναλύουμε το χαρτοφυλάκιο, δεν διαθέτει ποσοστό ανώτερο του 0,5% της εισηγμένης εταιρείας και συνεπώς δεν υπόκειται σε φορολόγηση για την υπεραξία που εισέπραξε από την μεταβίβαση των μετοχών κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους. Τα κεφαλαιακά κέρδη (20.000 ευρώ) θα τα εμφανίσει στην δήλωση φορολογίας εισοδήματος για τον υπολογισμό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
· Τα ίδια με τα ανωτέρω ισχύουν και από την μεταβίβαση μετοχών της Τραπέζης Πειραιώς.
· Οι μετοχές της Ε.Τ.Ε. αναγράφονται στην αγοραία αξία τους.
· Υφίστανται στο χαρτοφυλάκιο μετοχές της Ελληνικής αγοράς, μη εισηγμένες στο Χ.Α. (ΔΙΑΣ Α.Ε.).
Αναγράφονται στην αγοραία αξία τους, διανέμεται δε μέρισμα στο οποίο γίνεται παρακράτηση στην πηγή σε ποσοστό 10% και εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση του φυσικού προσώπου, μετόχου και ιδιοκτήτη του χαρτοφυλακίου. Ο μέτοχος – φυσικό πρόσωπο, θα πρέπει να εμφανίσει τα μερίσματα στη φορολογική του δήλωση, επειδή, αν και έχει εξαντληθεί η φορολογική του υποχρέωση, υποχρεούται σε καταβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης επί των μερισμάτων.
· Υφίστανται κεφαλαιακά κέρδη από αγοραπωλησία μετοχών μη εισηγμένων στο Χ.Α. Τα κέρδη αυτά θα πρέπει το φυσικό πρόσωπο να τα εμφανίσει στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους που πραγματοποιήθηκαν και να φορολογηθεί επί αυτών με φορολογικό συντελεστή 15%, εξαντλούμενης της φορολογικής του υποχρέωσης. Στο ποσό των κεφαλαιακών κερδών υπολογίζεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
· Ασκούνται δικαιώματα προαίρεσης, τα οποία αποτιμώνται στην αξία της μετοχής κατά την ημέρα άσκησης του δικαιώματος. Η υπεραξία που απέκτησε το φυσικό πρόσωπο ισούται με τη διαφορά μεταξύ της αξίας αγοράς των δικαιωμάτων και της αξίας άσκησής τους, δηλαδή της αξία των μετοχών που απέκτησε κατά τον χρόνο άσκησης των δικαιωμάτων. Στο χαρτοφυλάκιο του φυσικού προσώπου εμφανίζονται πλέον οι μετοχές που απέκτησε από την άσκηση των δικαιωμάτων προαίρεσης, στην αγοραία αξία των μετοχών.
· Υφίστανται ομόλογα Ηνωμένων Πολιτειών που δίνουν τοκομερίδιο 15.000 ευρώ (γίνεται υποτιθέμενη αλλαγή $USD σε €ευρώ για τις ανάγκες του παραδείγματος). Υφίσταται παρακράτηση φόρου 1.500 ευρώ. Το φυσικό πρόσωπο θα φορολογηθεί στην διαφορά μεταξύ τόκων και παρακρατηθέντος φόρου (15.000 – 1.500 = 13.500 Χ 15%). Τα ομόλογα εμφανίζονται στην αγοραία τους αξία.
· Μέσα στο φορολογικό έτος πραγματοποιήθηκαν αγοραπωλησίες ομολογιών Ελληνικών Εταιρειών μη εισηγμένων στο Χ.Α. Αθροίζονται τα κεφαλαιακά κέρδη και αφαιρούνται οι ζημίες. Αν τελικά προκύψουν κέρδη υπάγονται σε φορολόγηση στο φυσικό πρόσωπο με συντελεστή 15%. Αν προκύψουν ζημίες, αυτές μεταφέρονται στην επόμενη πενταετία, για συμψηφισμό με τυχών κεφαλαιακά κέρδη που θα προκύψουν από συναφείς τίτλους, μέσα σε αυτή.
· Υφίστανται κέρδη από επένδυση σε Forex ποσού ύψους 80.000 ευρώ. Τα κέρδη αυτά φορολογούνται ως κέρδη προερχόμενα από υπεραξία παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, επειδή, μετά την εφαρμογή του Ν. 4316/2014, φορολογείται και η υπεραξία που προέρχεται από διαπραγμάτευση παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων που διαπραγματεύονται σε πολυμερή μηχανισμό διαπραγμάτευσης.
· Υφίστανται τόκοι από προθεσμιακές καταθέσεις σε Ελληνική τράπεζα. Με την παρακράτηση του φόρου από την τράπεζα, εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση του φυσικού προσώπου, το ποσό όμως των τόκων πρέπει να συμπεριληφθεί στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φυσικού προσώπου, προκειμένου να υπολογισθεί ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
| Παράδειγμα φορολόγησης προσωπικού χαρτοφυλακίου | |||||||||||
| Φορολογική Αποτίμηση χαρτοφυλακίου: 1.000.000 ευρώ | |||||||||||
| Ανάλυση χαρτοφυλακίου: | Αξία 31/12 σε ευρώ | Αγορά | Πώληση | Άσκηση δικαιωμάτων προαίρεσης | Μερίσματα | Τόκοι | Κεφαλαικά κέρδη | Παρ. Φόρος | Φορολο-γητέα αξία | Συντελεστής | Φόρος προς απόδοση |
| Μετοχές εισηγμένες σε Χ.Αγορά | |||||||||||
| J.P.A. S.A. U.S.A. | 120.000,00 | 1.000,00 | 350,00 | 650,00 | 10,00% | 65,00 | |||||
| R.P.A. LTD ITALY | 110.000,00 | 130.000,00 | 0,00 | 20.000,00 | 0,00 | 0,00 | 15,00% | 0,00 | |||
| Ε.Τ.Ε. | 50.000,00 | ||||||||||
| ΠΕΙΡΑΙΩΣ | 200.000,00 | ||||||||||
| ΠΕΙΡΑΙΩΣ | 150.000,00 | 120.000,00 | |||||||||
| Μετοχές μη εισηγμένες σε Χ. Αγορά | |||||||||||
| ΔΙΑΣ Α.Ε. | 200.000,00 | 7.000,00 | 700,00 | 0,00 | |||||||
| ΑΣΤΗΡ Α.Ε. | 250.000,00 | 280.000,00 | 30.000,00 | 0,00 | 30.000,00 | 15,00% | 4.500,00 | ||||
| Δικαιώματα προαίρεσης | |||||||||||
| ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε. | 120.000,00 | 70.000,00 | 120.000,00 | 50.000,00 | 0,00 | 50.000,00 | 15,00% | 7.500,00 | |||
| Ομόλογα | |||||||||||
| U.S.A. | 250.000,00 | 15.000,00 | 1.500,00 | 13.500,00 | 15,00% | 2.025,00 | |||||
| Ομολογίες | |||||||||||
| ΠΡΩΤΟΝ Α.Ε. | 280.000,00 | 320.000,00 | 40.000,00 | ||||||||
| ΑΛΦΑ Α.Ε. | 150.000,00 | 120.000,00 | -30.000,00 | ||||||||
| Άθροισμα κερδοζημιών ομολογιών | 10.000,00 | 10.000,00 | 15,00% | 1.500,00 | |||||||
| FOREX | 135.000,00 | 215.000,00 | 80.000,00 | 80.000,00 | 15,00% | 12.000,00 | |||||
| Καταθέσεις σε EUR | |||||||||||
| ALPHA BANK | 60.000,00 | 1.200,00 | 180,00 | ||||||||
| ΣΥΝΟΛΟ | 1.000.000,00 | 8.000,00 | 16.200,00 | 170.000,00 | 2.730,00 | 184.150,00 | 27.590,00 |
Με βάση τον ανωτέρω πίνακα, ο φορολογούμενος φυσικό πρόσωπο:
· Θα δηλώσει εισοδήματα από μερίσματα 8.000. Από αυτά, για τα 1.000 ευρώ που προέρχονται από τίτλους αλλοδαπής θα πρέπει να αποδώσει τον φόρο όπως περιγράφηκε ανωτέρω, ενώ για τα 7.000 ευρώ που προέρχονται από μερίσματα ημεδαπής έχει εξαντληθεί η φορολογική του υποχρέωση
· Θα δηλώσει τόκους ημεδαπής 1.200 ευρώ για του οποίους έχει εξαντληθεί η φορολογική του υποχρέωση με την παρακράτηση από την καταβάλλουσα τράπεζα και τόκους αλλοδαπής για τους οποίους θα αποδώσει φόρο, όπως περιγράφηκε ανωτέρω
· Εμφανίζει κεφαλαιακά κέρδη φορολογητέα ύψους 170.000, για τα οποία θα πρέπει να αποδώσει φόρο σε ποσοστό 15%. Για την επιβολή όμως της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης θα συμπεριλάβει και τα κεφαλαιακά κέρδη ύψους 20.000 ευρώ που προέρχονται από υπεραξία μετοχών που διαπραγματεύονται σε αλλοδαπή Χρηματιστηριακή αγορά
· Στο σύνολο των εισοδημάτων που αποκομίζει από το χαρτοφυλάκιο (με υποχρέωση απόδοσης φόρου ή με την φορολογική υποχρέωση να έχει εξαντληθεί), επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
πηγη: www. e-forologia.gr