Κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα
Το κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται λογιστικά (έσοδα – έξοδα) και θεωρείται το σύνολο των εσόδων από τις επιχειρηματικές συναλλαγές μετά την αφαίρεση των επιχειρηματικών δαπανών, των αποσβέσεων και των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις (άρθρο 21, ν. 4172/2013). Ως επιχειρηματική συναλλαγή θεωρείται κάθε εμπορική, βιοτεχνική, βιομηχανική ή αγροτική δραστηριότητα, αλλά και κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται με ελευθέριο επάγγελμα.
Στα έσοδα από επιχειρηματικές συναλλαγές περιλαμβάνεται κάθε πώληση του στοιχείου του ενεργητικού της επιχείρησης (παρ.1, άρθρο 21). Στο σημείο αυτό σκόπιμο είναι να αναφέρουμε πως όταν ένα φυσικό πρόσωπο μεταβιβάζει μετοχές στα πλαίσια της επιχειρηματικής του δραστηριότητας, το κέρδος της μεταβίβασης φορολογείται (σύμφωνα με το άρθρο 29) με 26% εφόσον το συνολικό εισόδημα είναι έως 50.000 και 33% εφόσον το ξεπερνάει. Όταν, όμως, το φυσικό πρόσωπο μεταβιβάζει μετοχές χωρίς να είναι επιτηδευματίας, τότε ο φόρος υπεραξίας (τιμή πώλησης – τιμή αγοράς) είναι 15% (άρθρο 43).
Παράδειγμα 1
Φυσικό πρόσωπο επιτηδευματίας
Κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα : 30.000
Κέρδος από μεταβίβαση μετοχών : 5.000
Σύνολο 35.000
Φόρος 26% 9.100
Παράδειγμα 2
Φυσικό πρόσωπο μισθωτός
Πώληση μετοχών 15.000
Αγορά μετοχών 12.000
Υπεραξία 3.000
Φόρος 15% 450
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η αγροτική δραστηριότητα θεωρείται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. Το κέρδος της,όμως, φορολογείται κατ΄ εξαίρεση με 13%, εφόσον πρόκειται για ιδιοπαραγωγή. Η εμπορία αγροτικών προϊόντων φορολογείται με 26% (για κέρδος έως 50.000 ) και με33% (για κέρδος άνω των 50.000 ). Στην αγροτική δραστηριότητα εντάσσονται τα έσοδα από την παραγωγή γεωργικών, πτηνοτροφικών, κτηνοτροφικών, δασοκομικών, υλοτομικών και αλιευτικών προϊόντων. Συμπερασματικά, όλοι οι αγρότες, από 1/1/2014, φορολογούνται με λογιστικό τρόπο (έσοδα – έξοδα) και καταργείται ο τεκμαρτός τρόπος υπολογισμού των κερδών με βάση τον αριθμό των στρεμμάτων, ανεξαρτήτως αν ανήκουν στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ ή όχι.
Το κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται για κάθε φορολογικό έτος με βάση το λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης, ο οποίος συντάσσεται σύμφωνα με το Ελληνικό Λογιστικό Σχέδιο και τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών, όπως ισχύει. Σε περίπτωση που η επιχείρηση εφαρμόζει Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, το κέρδος προσδιορίζεται αποκλειστικά, σύμφωνα με τον πίνακα φορολογικών αποτελεσμάτων χρήσης (παρ. 2, άρθρο 21).
Ως επιχειρηματική συναλλαγή θεωρείται κάθε μεμονωμένη ή συμπτωματική πράξη με την οποία πραγματοποιείται συναλλαγή ή και η συστηματική διενέργεια πράξεων στην οικονομική αγορά με σκοπό την επίτευξη κέρδους. Κάθε τρεις ομοειδείς συναλλαγές οι οποίες πραγματοποιούνται εντός ενός εξαμήνου θεωρούνται συστηματική διενέργεια πράξεων (παρ. 3, άρθρο 21). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα φυσικά πρόσωπα, που δεν είναι επιτηδευματίες και αμείβονται με τίτλο κτήσης (πρώην Απόδειξη Επαγγελματικής Δαπάνης)από 3 φορές το εξάμηνο και άνω, θεωρούνται επιτηδευματίες. Η φορολόγηση της συγκεκριμένης αμοιβής είναι στο 26%, ανεξαρτήτως του αριθμού των τίτλων κτήσης που θα εκδοθούν σε κάθε έτος.
Η ΠΟΛ. 1105/11-4-2014 θέτει συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να διαχωριστεί ο φορολογούμενος, ο οποίος ασχολείται κατ΄ επάγγελμα με τις χρηματιστηριακές συναλλαγές και επομένως, το εισόδημά του θεωρείται ότι προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει ο φορολογούμενος να πληροί αθροιστικά τα ακόλουθα κριτήρια :
- Πραγματοποίηση 10 χρηματιστηριακών συναλλαγών συνολικής αξίας τουλάχιστον 250.000 €, ανά τρίμηνο, στη διάρκεια των 4 τελευταίων τριμήνων.
- Η αξία του χαρτοφυλακίου των χρηματιστηριακών τίτλων του φορολογουμένου να υπερβαίνει τις 500.000 € σε μία τουλάχιστον χρονική στιγμή στη διάρκεια των 4 τελευταίων τριμήνων.
Παράδειγμα
Χρηματιστηριακές συναλλαγές
1ο ΤΡΙΜΗΝΟ : 265.000
2ο ΤΡΙΜΗΝΟ : 300.000
3ο ΤΡΙΜΗΝΟ : 250.000
4ο ΤΡΙΜΗΝΟ: 350.000
Αξία Χαρτοφυλακίου
Καταθέσεις μετρητών + τίτλους : 620.000
Στο παραπάνω παράδειγμα θεωρείται ότι το εισόδημα προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα και θα φορολογηθεί με 26%.
Η παρ. 3,άρθρο 21 διαχωρίζει πότε η πώληση και η αγορά ενός ακινήτου θεωρείται επιχειρηματική συναλλαγή : Όταν πραγματοποιούνται από τον φορολογούμενο 3 ομοειδείς συναλλαγές ακινήτων εντός χρονικού διαστήματος 2 ετών .
Πριν την εφαρμογή του νέου Κ.Φ.Ε. (ν. 4172/2013), τα κέρδη των οικοδομικών επιχειρήσεων εφορολογούντο με τεκμαρτό τρόπο επί των πωλήσεων. Η κατ΄ εξαίρεση αυτή φορολόγηση έχει καταργηθεί και, πλέον, οι οικοδομικές επιχειρήσεις φορολογούνται με λογιστικό προσδιορισμό (έσοδα – έξοδα).
Η προσαύξηση περιουσίας, που προέρχεται από παράνομη ή αδικαιολόγητη ή άγνωστη πηγή ή αιτία, θεωρείται κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα (παρ. 4, άρθρο 21)και φορολογείται με 33%(παρ. 4, άρθρο 29). Η συγκεκριμένη διάταξη μας προβλημάτισε αρκετά καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις επιχειρήσεων που στο παρελθόν φορολογήθηκαν υποχρεωτικά με τεκμαρτό τρόπο, με αποτέλεσμα να μην ληφθούν υπόψιν τα πραγματικά εισοδήματά τους που ήταν μεγαλύτερα των τεκμαρτών. Κατά συνέπεια εφόσον έχουν δηλωθεί στη δήλωση εισοδήματος τα τεκμαρτά ποσά , πώς ο ελεγκτής της Δ.Ο.Υ. μπορεί να δεχθεί ποσά που δεν έχουν δηλωθεί ; Το πρόβλημα βέβαια είναι πραγματικό και ο φορολογούμενος, μόνο εφόσον έχει διατηρήσει τα στοιχεία της αμφισβητούμενης χρήσης και δεν τα έχει καταστρέψει νόμιμα, θα μπορεί, ενδεχομένως, να αποδείξει (βάσει των λογιστικών του βιβλίων) ότι τα εισοδήματά του ήταν μεγαλύτερα από τα τεκμαρτά.
Σύμφωνα με το άρθρο 47 (ν. 4172/2013), τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα των νομικών προσώπων και οντοτήτων προσδιορίζονται από τα άρθρα 21 – 28, τα οποία αφορούν τα φυσικά πρόσωπα. Η διαφορά που υπάρχει είναι στον τρόπο φορολόγησης, καθώς τα νομικά πρόσωπα φορολογούνται με συντελεστή 26% στα καθαρά κέρδη και 10 % παρακρατούμενο φόρο στα διανεμόμενα κέρδη, ενώ τα φυσικά πρόσωπα φορολογούνται με 26% για εισόδημα έως 50.000 €, ενώ για το υπερβάλλον φορολογούνται με 33%. Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 47, κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα θεωρείται και η κεφαλαιοποίηση ή η διανομή κερδών, για τα οποία δεν έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος.
Παράδειγμα κεφαλαιοποίησης αποθεματικών
Ας υποθέσουμε ότι η εταιρεία MEDIA A.E. έχει έκτακτο αποθεματικό ποσού 50.000 €, το οποίο επιθυμεί να κεφαλαιοποιήσει:
| 41.05.00.00 | Έκτακτο αποθεματικό | 50.000,00 | ||
|
Φόρος κεφαλοποιηθέντος αποθεματικού |
50.000 * 26% |
– 13.000,00 |
||
|
Σύνολο αποθεματικών προς κεφαλαιοποίηση |
37.000,00 | |||
| Οι εγγραφές κάλυψης του Μ.Κ. είναι : | ||||
| 33.03.00.00 | Μέτοχοι λ/σμοί κάλυψης Μ.Κ. | 37.000,00 | ||
| 40.02.00.00 | Οφειλ. Μ.Κ. κοινών μετοχών | 37.000,00 | ||
|
Εγγραφή κάλυψης για αύξηση Μ.Κ. |
||||
| 33.04.00.00 | Μέτοχοι οφειλόμενο Μ.Κ. | 37.000,00 | ||
| 33.03.00.00 | Μέτοχοι λ/σμοί κάλυψης Μ.Κ. | 37.000,00 | ||
|
Μεταφορά λογ. 33.03 στο λογ. 33.04 |
||||
| Τα αποθεματικά που κεφαλαιοποιούνται μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης | ||||
| με τις παρακάτω εγγραφές : | ||||
| 41.05.00.00 | Έκτακτα αποθεματικά | 50.000,00 | ||
| 88.07.00.00 | Έκτακτα αποθεματικά | 50.000,00 | ||
|
Αποθεματικά προς διάθεση |
||||
| 88.07.00.00 | Έκτακτα αποθεματικά | 50.000,00 | ||
| 88.99.00.00 | Κέρδη προς διάθεση | 50.000,00 | ||
|
Αποθεματικά προς διάθεση |
||||
| 88.99.00.00 | Κέρδη προς διάθεση | 50.000,00 | ||
| 53.01.00.00 |
Μερίσματα λόγω κεφαλαιοπ. Αποθεματικών |
37.000,00 | ||
| 54.08.00.00 | Φόρος εισοδήματος | 13.000,00 | ||
|
Αποθεματικά που κεφαλαιοποιούνται |
||||
| 53.01.00.00 |
Μερίσματα λόγω κεφαλαιοπ. Αποθεματικών |
37.000,00 | ||
| 43.90.00.00 |
Αποθεματικά προορισμένα για αύξηση Μ.Κ. |
37.000,00 | ||
| Όταν το Δ.Σ. πιστοποιήσει την αύξηση του Μ.Κ. λόγω κεφαλαιοποίησης του αποθεματικού, | ||||
| γίνονται οι εγγραφές: | ||||
| 43.90.00.00 |
Αποθεματικά προορισμένα για αύξηση Μ.Κ. |
37.000,00 | ||
| 33.04.00.00 | Μέτοχοι οφειλόμενο Μ.Κ. | 37.000,00 | ||
|
Κεφαλαιοποίηση αποθεματικών |
||||
| 40.02.00.00 | Οφειλόμενο Μ.Κ. | 37.000,00 | ||
| 40.00.00.00 | Καταβλημένο Μ.Κ. | 37.000,00 | ||
|
Κεφαλαιοποίηση αποθεματικών |
||||
Τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα ουσιαστικά ενοποίησαν τις προηγούμενες πηγές Δ (Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις),Ε (Εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις) και Ζ (Εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέρων επαγγελμάτων και λοιπές πηγές) σε μία κατηγορία. Η νέα αυτή κατηγορία εισοδήματος δημιουργήθηκε προκειμένου να φορολογηθούν με κοινούς συντελεστές φόρου όλες οι παλιές κατηγορίες με αποτέλεσμα σε αρκετές συναλλαγές (π.χ. μεταβίβαση μετοχών) να προκύπτει μεγαλύτερο ποσό φόρου σε σχέση με τον προηγούμενο Κ.Φ.Ε. (2238/1994).