Η χορήγηση του ΕΚΑΣ από το ΙΚΑ
Το ΕΚΑΣ καταβάλλεται υπό την προϋπόθεση της συμπλήρωσης του 65ου έτους της ηλικίας των συνταξιούχων που πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια χορήγησής του.
Επίσης καταβάλλεται σε τέκνα ανεξάρτητα από το όριο ηλικίας τους, εφόσον παίρνουν σύνταξη λόγω θανάτου του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου γονέα τους.
Τέλος σε συνταξιούχους ανεξαρτήτως αιτίας συνταξιοδότησης οι οποίοι έχουν ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, εφόσον όμως πληρούν και τα εισοδηματικά κριτήρια.
Eιδικότερα, σε ό,τι αφορά τη χορήγηση ΕΚΑΣ σε δικαιοδόχα μέλη θανόντος ασφαλισμένου ή συνταξιούχου, τονίζεται ότι πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΙΚΑ να πραγματοποιήσουν έλεγχο αρχικά για τυχόν υπέρβαση του συνολικού ακαθάριστου ποσού κύριων και επικουρικών συντάξεων, το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 850 ευρώ τον κρίσιμο μήνα ελέγχου.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εξετάζεται το συνολικό καταβαλλόμενο ποσό σύνταξης λόγω θανάτου και όχι το ποσό που τυχόν έχει επιμεριστεί σε δικαιοδόχα μέλη οικογένειας.
Άν υπάρχουν περιπτώσεις που περισσότερα του ενός δικαιοδόχα μέλη λαμβάνουν σύνταξη λόγω θανάτου, αλλά δικαίωμα στην καταβολή του επιδόματος έχει μόνο το ένα μέλος, στο μέλος αυτό θα χορηγηθεί ολόκληρο το ποσό του ΕΚΑΣ (ανάλογα με την κλίμακα των εισοδημάτων του).
Άν υπάρχει δικαίωμα στο ΕΚΑΣ σε όλα τα δικαιοδόχα μέλη, τότε το ποσό του ΕΚΑΣ επιμερίζεται ανάλογα με το ποσοστό τους.
Παραδείγματα:
α) Στην περίπτωση χήρας και 1 τέκνου, άν τούς καταβάλλονται οργανικά ποσά, το ποσό του επιδόματος θα επιμεριστεί κατά 70% στη χήρα και κατά 20% στο τέκνο, ενώ άν λαμβάνουν κατώτατο όριο, θα λάβουν τα 7/9 αυτού η χήρα και τα 2/9 το τέκνο.
β) Στην περίπτωση 2 τέκνων, άν τούς καταβάλλονται οργανικά ποσά, το ποσό του ΕΚΑΣ θα επιμεριστεί ανάλογα με τα ποσοστά τους, ενώ άν λαμβάνουν κατώτατο όριο θα μοιραστούν το ποσό του επιδόματος που δικαιούνται.
Στις περιπτώσεις συνταξιούχων οι οποίοι είτε είχαν υποβάλει αίτηση για να πάρουν το ΕΚΑΣ, είτε όχι και απεβίωσαν χωρίς να εισπράξουν κανένα ποσό ΕΚΑΣ που δικαιούνταν, οι νόμιμοι κληρονόμοι τους δικαιούνται κατά το κληρονομικό δικαίωμα του καθενός, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, να εισπράξουν τα οφειλόμενα στο θανόντα ποσά του επιδόματος.
Στην περίπτωση που καταβάλλεται εκτός της σύνταξης σε δικαιούχο και εξωιδρυματικό επίδομα σε μέλος της οικογένειάς του, αφού γίνει έλεγχος των εισοδηματικών κριτηρίων, το συγκεκριμένο επίδομα δεν αθροίζεται με το ποσό της σύνταξης που καταβάλλεται στο συνταξιούχο. Ο λόγος είναι ότι το εξωιδρυματικό επίδομα και η σύνταξη αποτελούν δύο ξεχωριστές παροχές που καταβάλλονται σε διαφορετικά πρόσωπα.
Ομοίως δεν αθροίζονται τυχόν άλλα εισοδήματα που λαμβάνει ο επιζών σύζυγος με το εισόδημα των τέκνων όταν αυτά υποβάλλουν ξεχωριστή φορολογική δήλωση, προκειμένου να καθοριστεί η κλίμακα του χορηγούμενου ποσού ΕΚΑΣ.
Οι τόκοι καταθέσεων που απεικονίζονται στα αυτοτελώς φορολογούμενα ποσά του εκκαθαριστικού σημειώματος της εφορίας (ατομικό ή οικογενειακό), συνυπολογίζονται στο φορολογητέο εισόδημα.
Σε ό,τι αφορά τα προνοιακά βοηθήματα, το ΙΚΑ κάνει τη διάκριση ανάμεσα σε εκείνα που δίδονται ως αντάλλαγμα παροχής εργασίας (π.χ., παραπληγικό επίδομα, επίδομα ανεργίας, τα οποία προστίθενται στις μισθωτές υπηρεσίες) ή να αποτελούν καρπό περιουσιακών στοιχείων (π.χ., εισόδημα από ακίνητα, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο φορολογητέο εισόδημα από την εφορία).
Στις δύο παραπάνω περιπτώσεις τα επιδόματα δίδονται ως αντάλλαγμα παροχής εργασίας και έτσι προσμετρώνται στο ετήσιο εισόδημα.
Αντίθετα, όσα επιδόματα αποτελούν κοινωνική παροχή και χορηγούνται από τις κατά τόπο υπηρεσίες Κοινωνικής Μέριμνας ή τους ασφαλιστικούς φορείς, για την αντιμετώπιση και κάλυψη συγκεκριμένων ειδικών δαπανών, στις οποίες υποβάλλονται ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, δίδονται χωρίς αντάλλαγμα παροχής εργασίας και δεν αποτελούν καρπό περιουσιακών στοιχείων (π.χ.: διατροφικό επίδομα, επίδομα λουτροθεραπείας, αεροθεραπείας, έξοδα κίνησης νεφροπαθών κ.ά.).
Εφόσον δεν αποτελούν «εισόδημα», κατά την παραπάνω έννοια, δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον έλεγχο των εισοδηματικών κριτηρίων.
Για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ το έτος 2014 λαμβάνεται υπόψη το εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας οικονομικού έτους 2013, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν από 1/1/2012 μέχρι 31/12/2012.
Σύμφωνα με οδηγίες της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κάθε απαίτηση κατά του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ παραγράφεται μετά την παρέλευση πενταετίας από τότε που κατέστη απαιτητή.
Ειδικά για την περίπτωση κληρονόμου από διαθήκη θα πρέπει η σχετική αίτηση για την καταβολή του ΕΚΑΣ να υποβληθεί μέσα σε ένα έτος από τη δημοσίευση της διαθήκης και όχι από την ημερομηνία θανάτου.
Για την περίπτωση των συνταξιούχων που παίρνουν σύνταξη από το εξωτερικό, η διοίκηση του ΙΚΑ υπενθυμίζει ότι θα πρέπει να ζητηθεί βεβαίωση του ξένου ασφαλιστικού φορέα σχετικά με τα ποσά συντάξεων που τους έχουν καταβληθεί το κάθε κρίσιμο οικονομικό έτος ή βεβαίωση σχετικά με τα ποσά αυτά από την τράπεζα όπου κατατίθεται η σύνταξη του εξωτερικού, καθώς και βεβαίωση της αντίστοιχης με την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών της Ελλάδας δημόσιας αρχής του ξένου κράτους σχετικά με τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν στην αλλοδαπή κατά το ίδιο έτος.
Ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν οι συνταξιούχοι που έχουν ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 80%. Προκειμένου να ενημερώνεται σωστά το μηχανογραφικό σύστημα για το ποσοστό αναπηρίας των συνταξιούχων και να χορηγείται ορθά το ΕΚΑΣ θα πρέπει οι υπάλληλοι των υπηρεσιών συντάξεων του ΙΚΑ να συμπληρώνουν στα μηχανογραφικά δελτία το ακριβές ποσοστό αναπηρίας που έχουν οι συνταξιούχοι, ανεξαρτήτως αιτίας συνταξιοδότησης.
Στόχος είναι να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να χορηγηθεί αχρεωστήτως το επίδομα σε συνταξιούχο που δεν έχει συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας του, δεν φέρει ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, αλλά τού χορηγείται πλήρες ποσό σύνταξης, σύμφωνα με ειδικές διατάξεις που ισχύουν.