Δείτε ποιά είναι η επόμενη φούσκα της οικονομίας και πότε θα σκάσει
Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Το 2007 η Αμερικάνικη οικονομία κατέρρευσε καθώς είχαν δοθεί πολλά στεγαστικά δάνεια σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν καλά-καλά να αγοράσουν ένα σάντουιτς στο διάλλειμα, σε δανειολήπτες ανύπαρκτης δυνατότητας αποπληρωμής. Οι Αμερικάνικες τράπεζες δάνειζαν αφειδώς ώστε να εμφανίσουν υψηλά κέρδη. Όταν έσκασε η φούσκα, η Αμερικάνικη κυβέρνηση υποχρεώθηκε να διπλασιάσει το δημόσιο χρέος σε 4 χρόνια ώστε να μπορέσει να καλύψει το πρόβλημα.
Η Αμερικάνικη οικονομία ανάκαμψε έκτατε, η ανεργία μειώθηκε από 9% σε μόλις 5%, δηλαδή πρακτικά στο μηδέν τοις εκατό, όμως το χρέος έμεινε. Οι Ευρωπαίοι τότε κορόιδευαν τους ‘υπερφίαλους Αμερικάνους’ που δάνειζαν ‘αφειδώς’. Ένα χρόνο μετά την Αμερικάνικη κρίση, το Φθινόπωρο του 2008 είχα την τύχη να κάνω διακοπές στην Μάλτα, ένα υπέροχο νησί και χώρα με μαγευτικά κτίρια μεσαιωνικού στυλ, αλλά και όμορφα μοντέρνα σε ένα απαλό κίτρινο χρώμα.
Μου είχε κάνει εντύπωση που εκεί, στην Μάλτα, υπήρχαν ολόκληρες πόλεις όπου το βράδυ δεν κυκλοφορούσε άνθρωπος. Σε πόλη 3.000 μόνιμων κατοίκων συνάντησα 4 ανθρώπους, απορία είχα γιατί. Έμαθα τότε, ότι οι ντόπιοι είχαν προβεί σε τεράστιες επενδύσεις ώστε να χτίσουν και πουλήσουν τα σπίτια στους Εγγλέζους που έκαναν διακοπές, ώσπου ήρθε η κρίση και έμειναν απούλητα! Παρόμοια προβλήματα στην Ισπανία αλλά και αλλού.
Η διεθνής κρίση άφησε ‘κολοβή’ την Αμερικανική οικονομία με σχεδόν μηδενικά επιτόκια επί 8 χρόνια! Με χαμηλά επιτόκια, και το κολοσσιαίο πρόγραμμα επαναγοράς τίτλων επί ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων που εκπονήθηκε τότε και κράτησε 5 έτη, κατάφεραν και κράτησαν τη χώρα στα πόδια της.
Η ‘χαλαρή’ Ευρωπαϊκή Ένωση, έκτοτε έχει μείνει με ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης που είναι κάτω του 3%, παράλληλα αύξησε το χρέος προς ΑΕΠ, ενώ έκρυψε επιμελώς κάτω από το χαλάκι το πρόβλημα. Ενώ κούναγε το ‘δάκτυλο’ της δημοσιονομικής πειθαρχίας στην Ελλάδα, επιμελώς έκρυβε το τεράστιο, και δύσοσμο προσωπικό χρέος των κατοίκων της. Ενώ οι μισθοί δεν αυξάνονταν κατ ουσίαν, τα δάνεια δίνονταν ώστε να δημιουργείται ψευδαίσθηση ευημερίας, αύξησης του ΑΕΠ και να καρπώνονται παχυλά μπόνους οι μεγαλοτραπεζίτες, που στη συνέχεια διασώζονται από τις κυβερνήσεις.
Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, πρέπει να συγκρίνουμε το στεγαστικό χρέος με το μέσο με το οποίο θα πληρωθεί, δηλαδή με το Διαθέσιμο εισόδημα, με βάση το οποίο θα… πληρωθούν αυτά τα δάνεια. Στις ΗΠΑ, τη χώρα με το μεγάλο πρόβλημα, ήταν 140% πριν σκάσει η κρίση και τώρα είναι 113%, σύμφωνα με τα στοιχεία του OΟΣΑ.
Στην Ελλάδα αυτό το ποσοστό ήταν 109%, και οδήγησε σε σημαντικά απλήρωτα δάνεια ως γνωστόν πρόσφατα, και λόγω της κρίσης. Στην Ισπανία είναι 128%, την Γερμανία είναι 95%, στην Γαλλία 105% και την Ιταλία 90%! Ακόμη χειρότερα, στην Ολλανδία, του αυστηρού Ντάισελμπλουμ, είναι μόλις… 274%, στην Δανία 313%, την Αγγλία 153% και στη Σουηδία 173%. Δηλαδή… 50% περισσότερο ως και… διπλάσια εκείνου που ήταν στις ΗΠΑ όταν έσκασε η φούσκα το 2007!
Το χρέος, ως γνωστόν δεν έχει πρόβλημα για όσο καιρό… πληρώνεται, το πρόβλημα ξεκινάει όταν σταματάει να αποπληρώνεται. Και δυστυχώς αυτό συμβαίνει την χειρότερη στιγμή, όταν εξελίσσεται η κρίση, προς την οποία μάλλον οδεύει και η Ευρώπη το 2016. Θα μου πείτε, τι μας νοιάζει πόσο είναι το στεγαστικό χρέος στην Ολλανδία και την Γερμανία; Εμείς θα το πληρώσουμε; Αυτό αναρωτιόνταν και οι… Αμερικάνοι πολίτες, ως το 2007, όπως και οι αναλυτές στις… χρηματιστηριακές αγορές που κατέρρευσαν!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.